Chẩn đoán và Phòng trị Bệnh Lyme ở Chó: Hướng dẫn Lâm sàng Thú y

Bệnh Lyme ở chó là một bệnh truyền nhiễm phổ biến và phức tạp do ve truyền, gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với sức khỏe của chó. Các biểu hiện lâm sàng đa dạng và các biến chứng mãn tính tiềm ẩn gây ra những thách thức cho chẩn đoán lâm sàng. Tashikin Animal Health cam kết cung cấp các công cụ chẩn đoán chính xác và đáng tin cậy, giúp bác sĩ thú y nhanh chóng xác định và quản lý hiệu quả bệnh Lyme, bảo vệ sức khỏe thú cưng. Hướng dẫn này nhằm mục đích cung cấp cho các đồng nghiệp thú y một tài liệu tham khảo lâm sàng toàn diện về bệnh Lyme, bao gồm mọi khía cạnh từ bệnh nguyên học đến phòng ngừa.

Tổng quan về bệnh (Overview)

Bệnh nguyên học

Bệnh Lyme ở chó chủ yếu do vi khuẩn thuộc phức hợp *Borrelia burgdorferi* sensu lato gây ra, trong đó *Borrelia burgdorferi* sensu stricto là loài gây bệnh chính ở Bắc Mỹ. Xoắn khuẩn này lây truyền qua vết cắn của ve cứng bị nhiễm bệnh.

Dịch tễ học

Bệnh Lyme ở chó là bệnh đặc hữu ở nhiều khu vực trên thế giới, đặc biệt là ở vùng đông bắc và trung tây Bắc Mỹ, cũng như một số khu vực ở Châu Âu. Theo báo cáo thường niên năm 2024 của CAPC (Companion Animal Parasite Council), tỷ lệ huyết thanh dương tính với bệnh Lyme ở chó ở một số khu vực của Hoa Kỳ lên tới 15-20%. Sự phân bố địa lý của nó có liên quan chặt chẽ đến môi trường sống của các loài ve trung gian chính (chẳng hạn như ve chân đen *Ixodes scapularis* và ve Thái Bình Dương *Ixodes pacificus*). Đỉnh điểm lây nhiễm thường xảy ra trong mùa ấm áp khi ve hoạt động mạnh (cuối xuân đến mùa thu).

Đường lây truyền

  • Bệnh Lyme chủ yếu lây truyền qua vết cắn của ve bị nhiễm bệnh. Khi ve bám vào chó để hút máu, xoắn khuẩn Borrelia burgdorferi trong nước bọt của chúng có cơ hội xâm nhập vào cơ thể chó. Thông thường, ve cần bám vào và hút máu trong 24-48 giờ hoặc lâu hơn để truyền mầm bệnh một cách hiệu quả.

Biểu hiện lâm sàng (Clinical Signs)

Các triệu chứng giai đoạn cấp tính (Common Lyme disease in dogs symptoms)

  • Sốt: Sốt cao là một triệu chứng sớm phổ biến.
  • Khập khiễng: Một trong những triệu chứng đặc trưng nhất, thường biểu hiện là đau khớp và khập khiễng khởi phát đột ngột, di chuyển ("shifting-leg lameness"). Các khớp có thể bị sưng, đau khi chạm vào.
  • Sưng hạch bạch huyết: Các hạch bạch huyết cục bộ hoặc toàn thân gần vị trí ve cắn có thể bị sưng.
  • Lờ đờ, chán ăn: Chó bị bệnh có thể biểu hiện uể oải, giảm hoạt động.

Giai đoạn mãn tính và biến chứng (Chronic Lyme disease symptoms dogs)

  • Một số chó có thể phát triển bệnh Lyme mãn tính, các triệu chứng có thể kéo dài trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm.
  • Viêm thận Lyme (Lyme nephritis): Một biến chứng nghiêm trọng, biểu hiện bằng protein niệu, tăng ure huyết, nôn mửa, giảm cân và các triệu chứng viêm cầu thận khác, thường có tiên lượng xấu. Nên theo dõi thường xuyên tỷ lệ protein/creatinine trong nước tiểu (UPC) đối với các giống chó có nguy cơ cao (chẳng hạn như chó Labrador, chó Golden Retriever).
  • Vấn đề về tim (hiếm gặp): Có thể gây viêm cơ tim hoặc blốc dẫn truyền.
  • Các triệu chứng thần kinh (hiếm gặp): Có thể xuất hiện co giật, thay đổi hành vi, v.v.
  • Chẩn đoán giai đoạn mãn tính khó khăn hơn, các triệu chứng có thể xuất hiện không liên tục hoặc bị nhầm lẫn với các bệnh khác.

Phác đồ chẩn đoán (Diagnosis - How to test for lyme in dogs)

Que thử nhanh kháng thể bệnh Lyme Tashikin® (Canine Lyme Disease Test)

Nguyên lý và ưu điểm

Que thử nhanh kháng thể bệnh Lyme Tashikin sử dụng công nghệ sắc ký miễn dịch tiên tiến, có thể nhanh chóng và chính xác phát hiện các kháng thể đặc hiệu chống lại peptide C6 của *Borrelia burgdorferi* trong mẫu huyết thanh, huyết tương hoặc máu toàn phần của chó. Kháng thể C6 là một dấu ấn quan trọng được tạo ra sớm sau khi nhiễm bệnh, giúp chẩn đoán sớm. Xét nghiệm này có ưu điểm là thao tác đơn giản, không cần thiết bị đặc biệt và có thể đọc kết quả trong vòng 10 phút, đặc biệt thích hợp cho sàng lọc nhanh trong phòng khám.

Thông số kỹ thuật

  • Chỉ số xét nghiệm: Kháng thể C6 *Borrelia burgdorferi*
  • Loại mẫu: Huyết thanh, huyết tương, máu toàn phần chống đông
  • Thời gian xét nghiệm: 10 phút
  • Độ nhạy: >95% (đã được xác minh lâm sàng bởi Trường Thú y của Đại học XX, so với Western Blot)
  • Độ đặc hiệu: >98% (đã được xác minh lâm sàng bởi Trường Thú y của Đại học XX, so với Western Blot)
  • Điều kiện bảo quản: 2-30°C

Quy trình thao tác

Giải thích kết quả xét nghiệm

Dương tính (+)

Đã phát hiện kháng thể C6, cho thấy chó có thể đã bị nhiễm xoắn khuẩn Borrelia burgdorferi. Cần kết hợp với các triệu chứng lâm sàng và tiền sử phơi nhiễm để đưa ra đánh giá toàn diện. Kết quả dương tính có thể kéo dài trong nhiều năm, ngay cả sau khi điều trị.

Âm tính (-)

Không phát hiện kháng thể C6. Cần chú ý đến giai đoạn cửa sổ xét nghiệm (kháng thể có thể chưa được tạo ra trong vòng 2-5 tuần sau khi nhiễm bệnh), nên xét nghiệm lại sau 2-4 tuần nếu nghi ngờ lâm sàng cao nhưng xét nghiệm âm tính. Kết quả âm tính có thể loại trừ cơ bản nhiễm trùng mãn tính.

Lưu ý quan trọng

Bất kỳ kết quả xét nghiệm nào cũng nên được giải thích cùng với các biểu hiện lâm sàng. Kháng thể dương tính chỉ ra tiền sử phơi nhiễm, cần đánh giá toàn diện các yếu tố sau để xác định nhiễm trùng hoạt động:

  • Các triệu chứng lâm sàng (ví dụ: sốt, khập khiễng)
  • Nguy cơ phơi nhiễm (tiền sử tiếp xúc với ve, dịch tễ học khu vực)
  • Thời gian cửa sổ xét nghiệm (có thể phát hiện kháng thể ≥3 tuần sau khi nhiễm bệnh)
  • Chẩn đoán phân biệt (cần loại trừ các bệnh khác như bệnh Ehrlichiosis, viêm khớp qua trung gian miễn dịch)

So sánh với các phương pháp xét nghiệm khác

Phương pháp xét nghiệm Mục tiêu xét nghiệm Tốc độ Chi phí Tính dễ thao tác Giai đoạn cửa sổ xét nghiệm Giải thích ý nghĩa lâm sàng
Xét nghiệm nhanh Tashikin (C6) Kháng thể C6 Nhanh (10 phút) Trung bình Rất cao 2-5 tuần sau khi nhiễm bệnh Sàng lọc nhanh, chỉ số nhiễm trùng sớm
ELISA (định lượng/định tính) Tổng kháng thể/IgG/IgM Trung bình-chậm Trung bình-cao Trung bình 3-6 tuần sau khi nhiễm bệnh Đánh giá định lượng mức độ kháng thể, phân biệt nhiễm trùng gần đây/xa (IgM/IgG)
Western Blot Nhiều loại protein kháng nguyên Chậm Cao Thấp 4-8 tuần sau khi nhiễm bệnh Xét nghiệm xác nhận, phân biệt kháng thể do vắc-xin tạo ra và kháng thể do nhiễm trùng tự nhiên
PCR DNA của mầm bệnh Trung bình-chậm Cao Thấp Giai đoạn đầu nhiễm bệnh Phát hiện trực tiếp mầm bệnh, nhưng tỷ lệ dương tính trong máu thấp, mẫu dịch khớp/da tốt hơn

Hướng dẫn điều trị (Treatment - Best Lyme disease treatment for dogs)

Lựa chọn kháng sinh

Nên sử dụng kháng sinh để điều trị cho chó mắc bệnh Lyme có triệu chứng lâm sàng.

Tên kháng sinh Liều khuyến cáo (chó) Liệu trình Lưu ý
Doxycycline 10 mg/kg, PO, q12h Ít nhất 30 ngày Phù hợp với hướng dẫn của ACVIM, lưu ý dùng cùng với thức ăn để giảm kích ứng đường tiêu hóa, tránh dùng cùng với các sản phẩm chứa canxi/magiê
Amoxicillin 20 mg/kg, PO, q8-12h Ít nhất 30 ngày Thích hợp cho chó con hoặc chó không dung nạp Doxycycline
Cefovecin 8 mg/kg, SC, mỗi 14 ngày một lần 2-3 lần tiêm Thuốc tiêm tác dụng kéo dài, thích hợp cho chó khó dùng thuốc đường uống

Phác đồ điều trị nên được cá nhân hóa và điều chỉnh theo phản ứng lâm sàng. Vẫn còn tranh cãi về việc có cần điều trị cho chó không có triệu chứng nhưng kháng thể dương tính hay không, cần đánh giá toàn diện rủi ro.

Theo dõi điều trị

  • Nên theo dõi chặt chẽ sự cải thiện của các triệu chứng lâm sàng (chẳng hạn như khập khiễng, hạ sốt) trong quá trình điều trị.
  • Sau khi kết thúc điều trị, các triệu chứng có thể tái phát, cần thông báo cho chủ sở hữu.
  • Hiện tại, không nên theo dõi hiệu quả điều trị thông thường bằng cách xét nghiệm hiệu giá kháng thể, vì kháng thể có thể tồn tại dai dẳng. Đối với các giống chó có nguy cơ mắc bệnh thận (chẳng hạn như chó Labrador, chó Golden Retriever), nên thường xuyên thực hiện phân tích nước tiểu (xét nghiệm UPC) để theo dõi protein niệu.

Các biện pháp phòng ngừa (Prevention)

Kiểm soát ve

  • Phòng ngừa quanh năm: Biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là thực hiện nghiêm túc kế hoạch phòng ngừa ve quanh năm.
  • Thuốc diệt ve bên ngoài: Sử dụng thuốc xịt và thuốc diệt ve đã được chứng minh là có hiệu quả (chẳng hạn như thuốc nhỏ gáy, thuốc uống hoặc vòng cổ có chứa các thành phần như fluralaner, afoxolaner, fipronil, v.v.).
  • Quản lý môi trường: Thường xuyên dọn dẹp sân vườn, cắt tỉa bãi cỏ, loại bỏ lá rụng để giảm môi trường sinh sản của ve.
  • Kiểm tra: Sau khi hoạt động ngoài trời, hãy kiểm tra kỹ toàn thân chó, đặc biệt là các khu vực dễ bị ve bám như sau tai, nách, háng, kẽ ngón chân, kịp thời loại bỏ những con ve được phát hiện.

Tiêm phòng vắc-xin

Trên thị trường có vắc-xin phòng bệnh Lyme ở chó. Quyết định tiêm phòng vắc-xin nên dựa trên đánh giá rủi ro cá nhân (chẳng hạn như tình hình dịch tễ ở khu vực sinh sống, lối sống, v.v.). Nên thảo luận chi tiết với bác sĩ thú y về ưu và nhược điểm của vắc-xin.

Giáo dục chủ sở hữu

Nâng cao nhận thức của chủ vật nuôi về rủi ro và các biện pháp phòng ngừa bệnh Lyme là rất quan trọng.

Sản phẩm và hỗ trợ của Tashikin

Tashikin cam kết cung cấp các giải pháp chẩn đoán bệnh Lyme chính xác và đáng tin cậy cho bác sĩ thú y. Que thử nhanh kháng thể bệnh Lyme của chúng tôi có những ưu điểm độc đáo sau:

  • Xét nghiệm nhanh duy nhất sử dụng kháng nguyên C6: Có thể phân biệt nhiễm trùng tự nhiên với miễn dịch do vắc-xin
  • Tính nhất quán >99% với ELISA/Western Blot: Đã được xác minh lâm sàng đa trung tâm
  • Cho kết quả nhanh chóng trong 10 phút: Thích hợp cho chẩn đoán tại chỗ trong phòng khám
  • Thao tác đơn giản: Không cần thiết bị đặc biệt, có thể xét nghiệm trên máu toàn phần/huyết thanh/huyết tương

Kêu gọi hành động (CTA)

Xem tất cả sản phẩm Liên hệ với chúng tôi

Tài liệu tham khảo và tài nguyên

Tài liệu tham khảo

  • Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) - Thông tin về Bệnh Lyme
  • Hiệp hội Y khoa Thú y Hoa Kỳ (AVMA) - Hướng dẫn về Bệnh Lyme
  • Littman, M. P., et al. (2018). ACVIM consensus update on Lyme borreliosis in dogs and cats. Journal of Veterinary Internal Medicine, 32(3), 887-903.
  • Các bài báo nghiên cứu hoặc hướng dẫn liên quan khác

Tài nguyên bên ngoài